Pu No Than Kap Nih Chinram Chung Natural Resources A Vun Langhtermi Cu A Mak Ko

Chin News

CHINRAM: A LIAN TUK (Chinland is rich in natural resources)

Kawl  lole Vai kan kawp lole ziang kan ei ding tin ruatin THINHAR nawn hlah uhsi. THINPHANG nawn hram hlah uhsi! Chin state peng 9 ih khursung suak pawl a hnuaiah tarlang a si. Hawl bet a sile hi hnakin a tam zum a si. Tutiang Chinram in farahtertu bik cu kan Ram lennak tlunah kanmah Chin lala in a hlawk bikin tuah/tuan thei dingin “thuneihnak” kan nei lo hi a si. Nei sehla mifim le thiam Chinmi lakah an tampi zo. Curuangah, Chin miphun in kan hloh mi lakih a na bik le a pawi bik cu “THUNEIHNAK” a si.

KHURSUNG SUAK 1. Tonzang: Nikel, Crumite, Limestone, Salt, copper, lead, Zinc, Silver, Au (gold); 2. Tedim: Nikel, Crumite, Limestone, Copper, Lead, Silver, Au (gold); 3. Falam: Iron, Limestone, Crumite, Copper, Lead, Zinc,
Ag (silver), Au (gold); 4. Matupi: Iron; 5. Mindat: Iron, Salt; 6. Kanpalet: Zinc, Iron, Marble, Aluminum; 7. Paletwa: Oil, Gas, Coal; 8. Hakha: Thingkung mankhung phunphun. Hawl bet sehla khursung suak khal a um zum a si; 9. Thantlang: Coal (lungmeihol) Source: Dr. Vumson, Geologist; U Kyaw Nging, Ex-Minister (Forestry and Mining), Chin state Government.

HMINSIN: Hipawl hi khursung suak lawng an si. Hivek tel lo Chinram zoh duh mikhual (Eco tourism) ihsin paisa tampi lakluh a theih fawn. Runva le tivapi dang dawl ih hydroelectric tuah a sile ramdang Mizoram tivek ah zuar in, paisa tampi lut a um thei lai. Hivek hydroelectric a um hnu cun Eg., kan ram ih cin theih vainim le grape tivek ihsin biscuits (sang phunphun) le Wine tuahnak cottage industry hmun remcang kipah tuah a theih. Hivek a um hnu cun kan mipi (nunau mipa) in kan Ram sungah hnaṭuan in paisa an la lut thei. An sungkua an cawmaw thei. Thinhar le lungleng fial fial in ramdang ih hnaṭuan a malter in a cemter thei. Himi zoh in Myanmar ah Chin ramkulh a lian bik lakah kan tel ban kan ti ngamnak a si.

HMANSEH, Tui 2008Danpi Art.37 ah kan Chinram le a sungsuak, thingkung, tidai, thli le ziangkim tlun ih “thuneitu” cu Union Cozah an timi “Naingngandaw” a si. A pawi tuk lawmam! Tu hrih ahcun, kan khursung suak laihsuah ding hman a phanum lam, a hlawknak kan co ban lo ding ruangah!

Infact We, the Chin people: have to be the ultimate owner of all lands and natural resources above and below the ground, above and beneath the water and the atmosphere in Chinland; have to enact necessary laws to supervise extraction and utilization of Chinland’s natural resources by economic forces.

ASINAN, Lungrual ten kan dintlang ih kan feh thiam ahcun, cui mankhung bik “THUNEIHNAK ” cu kan kutsung ah a um leh ding, um dingin kan zuam thiam a thupi, a ṭul taktak fawn. Tuisin kan buaipi, kan aupi ih kan neih tum hmaisak ding mi cu kan ram lian hnet hnet tlun ih “thuneihnak sangbik” neih thei ding a si sawn! Ka nawlhsal ding; THUNEIHNAK cu ei cawk lo, in cawk lo LENNAK a si. Cui thuneihnak le lennak cu ngahsal tengteng dingin kan zuam a thupi, a ṭul khal a ṭul. Credit: Pu No Than Kap