MP KA TLIN AHCUN PART 2
=============

Vawlei cungah sifaak mi ram ah aa telmi Myanmar ram chungah sifaak bik Chinram tiin degree (boih) an kan pek mi hi miphun kong ah khua a ruat deuh mi nih cun i fahsak pi lo awk a ṭha lo. Chin mizapi nih riantuan awk tampi an ngeih khawh nakhnga kaa zuam lai.

Zeitindah kan i zuam lai? Cinthlaknak (agriculture) le zuatkhalhnak (livestocks) leikap hi a lam pakhat in ka ruah mi. Tawlreba te hna nihin mi tampi nih kan cing cang. Sihmanhsehlaw, ကုန္ေခ်ာ dirhmun in ramleng kan phakter kho lo. Kan ram ah ကုန္ေခ်ာ tiang phakter khawhnak sehzung te hna a um lo. Atu cu ကုန္ႀကမ္း dirhmun lawngin kan kan zuar. ကုန္ေခ်ာ tiang chuak kho dingin kan tuah ahcun kan ram ah mi tampi nih rian an ngei lai timi zumhnak kan ngei.

Coffee te hna zong ramleng ah export tuah khawh dingin quality ngei tein an chuah khawh nakding ah bawmh khawh kaa zuam lai. Mitsur te hna zong hi tampi kan cing nain; nihin Lairam ah ramdang le Shanram lei in a rak lut mi mitsur haangtu mipi nih kan ding deuh. Ziah anmah bantukin kan mino entrepreneur tampi an tuah kho ve lai lo maw? An tuah khawh lai ka zumh.

Cun vawlei cung ah a zenzen in hmuh khawh lomi Sia hi kan ram ah an um. A sa ei mi a si i; kan pupa hna nih sa thianghlim ah an cohlan mi a si. Hi hna hi Instant siasa meh bantuk ah tuah khawh mi an si. Kawlram chung chung states dang le division dang in a rak chuak mi (vok, arr, caw, nga..) te hna hmanh nihin ah kan cawk lengmang ko. Hihi ramdang kuat khawh cu chim lo; Kawlram chung mi 60millions minung sinah kan zuar khawh hmanh ah kan miphun nih hlawknak tampi a chuahpi khawh mi a si. Hi bantuk a tuah kho tu Entrepreneur hna an chuah khawh nakding ah an chambaunak le an herhnak bawmh khawh kan i zuam a herh.

Mino entrepreneurs tampi Chin miphun chungah kan um khawh nakding ah bawmh khawh kaa zuam lai. An caah a herh mi policy hna sersiam khawh kaa zuam lai. Cu ticun kan mino tampi nih pawcawmnak rian an sersiam khawh ahcun kan rammi tampi rian an pek khawh hna lai. Nihin ah export tuah khawh mi thilri Chinram in a chuak rih lo. Hihi fak piin kaa sehchih dingmi rian ah ka ruah mi a si.

Nihin Chinram chungah riantuan awk a um mi hnihkhat zongah kawl pawl nih an ṭuan dih. Rian ngeitu tampi nih an chim mi cu Chin mi hna cu rian an thiam lo (Skilled workers) an um lo, ti a si. A dik kho men ko. Skilled Worker an um khawh nakding kan tuah kho lo maw? A taktak ahcun kan miphun cozah nih policy ttha tein a ngeih ahcun kan tuah khawh tuk tiah ka ruah!

Kan ram chungah a um mi company or Chinram ah a rakra mi company hna nih kan Chinram chungah rian an ṭuan ahcun Chin mi a si lomi minung pakhat rian an pek tikah Chin mi pahnih tal cu an pek hrimhrim khawh nakhnga policy kan tuah khawh ahcun; rianthiam mi tampi kan chuak kho lai. Rianthiam mi nih an hruai hna lai; an tuanpi hna lai tikah rianthiam mi (Skilled workers) tampi Laimi chungin kan chuak kho lai. Atu cu Chin ram caah le Chin mipi caah a luangmi thanchonak zong Kawlrawn lei ah kan luanter ṭhan hna.

Riantuantu dirhmun in sifahnak chungin luat khawh a si lo. Entrepreneur tampi an chuah lawngah sifaak bik Chin miphun timi cazin in kan luat kho lai tiah zumhnak ka ngei. Mino entrepreneurs hna caah a herh mi rianttuannak hmunhma hna, ti le mei kong hna le capital (၇င္းနွီးမတည္ ေင ြ) kong hna hi hluttaw chungin ka norpi hna lai.

Zungthiammi minung tampi zong an um ko; kan ram chungah thinglung tampi kan ngei. Hi kan thinglung hna hi rianṭuannak hmun; setthilri tlamtling tein an cawk khawh nakhnga kan bawmh khawh hna ahcun furniture ṭhaṭha ser in, ramchung ramleng ah kuat kho ding kan si. Cu ti kan tuah khawh ahcun atu kan chim lengmang mi kawl pawl bochan loin a nung kho tuk mi kan si. Hluttaw lei nih mizapi ṭhanchonak caah a dirhkamhtu phung (upadi) hna ser chuahpiak a herh. Cucu bia tak tein keimah nih siseh; CNLD hluttaw palai vialte nih kan nor ko lai. Atu ahcun kan thinglung hna zong Chin mipi nih colo in miphun dang nih an i lak dih mi nan theih ko lai.

Nihin ah kan Chin miphun a min chiatertu bik cu ziknawh eihmuarnak (corruption) hi a si. Hihi bia tak tein ka doh lai. Acozah rianttuan ning zohfeltu dingah Chin state ca hrimhrim ahhin committee tuah ding a si. An rianttuan ning transparency a um ahcun corruption cu a zor deuh hrimhrim lai timi zumhnak ka ngei.

Quality First hi ka kalpi peng lai. Ram mipi caah rianṭuantu ding (Public Service) rianpeknak kong ah siseh; kan herh mi rian ah aa tlak le tlak lo ṭha tein zohfelnak tuah dingin nor khawh kaa zuam lai. Rian hi zuar mi thil (product) bantukin nihin ah rian a kawl mi tampi hmurka in a chuak lengmang, biatak tein doh khawh kaa zuam lai.